THƯ VIỆN

Cha mẹ có thể phát hiện sớm trẻ bị bại não thông qua các dấu hiệu sau:

• Khi đẻ ra không khóc ngay hoặc khóc yếu, tím tái.
• Sau khi sinh thường mềm nhũn, không vận động.
• Đầu rũ xuống, không ngẩng lên được.
• Khó bế ẵm, tắm rửa, thay quần áo cho trẻ vì người trẻ cứng đờ.
• Co giật: bất tỉnh, sùi bọt mép
• Chậm biết giữ đầu cổ, chậm biết lẫy, ngồi, bò…
• Có khiếm khuyết về sử dụng bàn tay trong cầm nắm và thực hiện các hoạt động.
• Không nhận biết mẹ hoặc những người thân, chậm kỹ năng giao tiếp sớm.
• Không quay đầu đáp ứng với âm thanh, đồ chơi có màu sắc, không nhìn vào mặt mẹ, người thân.
• Không biết hóng chuyện, biểu lộ tình cảm, không quay đầu theo tiếng động.
• Không thể hiện nét mặt, không dùng mắt để thể hiện vui thích.
• Mút, bú khó khăn, hay sặc sữa.
• Hay chảy dãi, khò khè, tăng tiết dịch mũi họng…
• Có rối loạn cảm giác nông như nóng, lạnh, đau.
• Các biểu hiện khác: lác mắt, sụp mí, giảm, mất khả năng nhìn, nghe kém, méo miệng…

Bại não không chỉ để lại hậu quả nặng nề cho chính bản thân trẻ, gia đình các em mà còn ảnh hưởng tới sự phát triển kinh tế, xã hội. Dưới đây là những nguyên nhân và dấu hiệu trẻ bị bại não:

Một số nhóm nguyên nhân gây bại não

1. Nguyên nhân trước sinh

Nhiễm trùng và các bệnh lý khác trong thời kỳ mang thai

Các nhiễm trùng ở phụ nữ có thai như nhiễm rubella (sởi Đức), các virus trong thời gian 3 tháng đầu thai kỳ có thể gây tổn thương não của bào thai và gây bại não sau này. Các nhiễm trùng khác như nhiễm trùng ối, nhiễm trùng hệ tiết niệu – sinh dục, tiểu đường, nhiễm độc thai nghén… của người mẹ cũng có thể gây nên sinh non, một nguy cơ khác của bại não.

Thiếu oxy não bào thai

Khi chức năng của nhau thai bị giảm sút (suy nhau thai) hoặc bị bóc tách khỏi thành tử cung trước khi sinh (nhau bong non) hoặc do chảy máu có thể làm giảm lượng oxy cung cấp cho thai nhi.

Các bất thường bẩm sinh khác

Các trẻ có bất thường cấu trúc hệ thần kinh, nhiều bệnh di truyền khác cũng làm tăng nguy cơ bại não.

2. Nguyên nhân trong khi sinh

Sinh non

Sinh non là trẻ sinh ra trước 37 tuần thai tính từ ngày đầu tiên của kỳ kinh nguyệt cuối cùng trước khi có thai. Những trẻ sinh non đặc biệt trước 32 tuần và nhất là trước 28 tuần thai có nguy cơ bại não rất cao.

Ngạt trong quá trình chuyển dạ và sinh

Cho mãi đến gần đây người ta vẫn còn tin tưởng rộng rãi là ngạt (thiếu ôxy) trong quá trình chuyển dạ và sinh là nguyên nhân của hầu hết các trường hợp bại não.

Sang chấn sản khoa

Các sang chấn sản khoa nhất là các trường hợp sinh khó phải sử dụng các biện pháp hỗ trợ.

3. Nguyên nhân sau sinh

Xuất huyết não

Xuất huyết não ở sơ sinh và xuất huyết não ở trẻ nhỏ do thiếu Vitamin K là bệnh hay gặp ở các nước đang phát triển nếu không được điều trị tốt dễ gây di chứng bại não

Vàng da nhân

Vàng da trẻ sơ sinh là do tăng cao loại sắc tố billirubin tạo ra bởi sự phá hủy hồng cầu và chức năng gan chưa trưởng thành ở trẻ sơ sinh. Trong trường hợp nặng, sắc tố này có thể vượt qua hàng rào mạch máu – não và lắng đọng chủ yếu ở các nhân nền của não (do đó có tên là vàng da nhân) và làm tổn thương các cấu trúc này gây ra bại não.

Bại não mắc phải

Trẻ mắc các chứng bệnh gây tổn thương thần kinh trong những năm đầu tiên của đời sống, ví dụ như viêm màng não mủ, viêm não, chấn thương sọ não…

Bại não không rõ nguyên nhân

Theo các nghiên cứu thống kê, có tới gần 30% trẻ bại não không tìm thấy nguyên nhân.

Điều trị xuất huyết não ở trẻ không tốt do thiếu Vitamin K dễ gây di chứng bại não

Phân loại theo lâm sàng

• Thể co cứng
• Thể múa vờn
• Thể thất điều (mất điều phối)
• Thể nhẽo (giảm trương lực)
• Thể phối hợp: là tình trạng phối hợp của từ 2 thể trở lên, thông thường trẻ hay bị bại não phối hợp của thể co cứng và múa vờn

Phân loại theo vị trí liệt

• Bại não liệt tứ chi
• Bại não liệt 2 chi dưới
• Bại não liệt nửa người
• Bại não liệt 2 tay
• Bại não liệt 3 chi

Phân loại theo mức độ nặng

• Bại não mức độ nhẹ
• Bại não mức độ nặng vừa
• Bại não nặng

Điều trị bại não cần có sự phối hợp của nhiều chuyên ngành khác nhau cùng phối hợp với trẻ và gia đình nhằm vạch ra được một kế hoạch cụ thể thích hợp cho từng cá nhân. Điều trị bại não nhằm giúp trẻ đạt được khả năng trí tuệ cũng như vận động tối đa có thể có chứ không thể lấy lại được những khả năng đã mất để thành một đứa trẻ hoàn toàn bình thường. Các chuyên khoa liên quan bao gồm nhi khoa, phục hồi chức năng, phẫu thuật chỉnh hình, mắt, tâm thần, chỉnh âm, dạy nghề… Nếu điều trị được thực hiện sớm và có sự phối hợp chặt chẽ của các chuyên ngành, đặc biệt là sự tham gia của gia đình thì kết quả rất khả quan.

• Trẻ thường được bắt đầu bằng vật lý trị liệu ngay sau khi được chẩn đoán. Điều trị này làm tăng kỹ năng vận động của trẻ như ngồi, đi, cải thiện cơ lực và phòng ngừa sư co kéo biến dạng cơ (cơ bị co rút có thể giới hạn vận động của các khớp). Đôi khi trẻ còn được sử dụng các dụng cụ như nẹp, máng hoặc bó bột để ngừa co rút cơ và cải thiện chức năng của chân và tay. Nếu tình trạng co rút cơ quá nặng, trẻ cần được phẫu thuật chỉnh hình để làm dài cơ bị bệnh.
• Đôi khi thầy thuốc còn dùng một số thuốc nhằm làm giảm bớt mức độ co cứng của cơ và làm giảm các cử động bất thường. Tuy nhiên các thuốc đường uống hiện nay không có tác dụng đáng kể. Có thể tiêm trực tiếp Botox (botulinum toxin) vào các cơ co rút có thể giúp cải thiện triệu chứng, tác dụng có thể kéo dài vài tháng (trong thời gian này việc phục hồi chức năng thực hiện dễ dàng hơn). Một loại thuốc khác cũng chứng tỏ tác dụng tốt đối với các trường hợp liệt cứng mức độ vừa đến nặng. Thuốc này có tác dụng chống co cơ có tên là baclofen. Để đưa thuốc vào bệnh nhân, người ta phải phẫu thuật để đưa vào dưới da một bơm tiêm, thông qua đó thuốc được bơm liên tục.
• Đối với một số trẻ có tình trạng co cứng hai chi dưới nặng nề, phẫu thuật cắt bỏ chọn lọc một số nhánh thần kinh ở lưng chi phối hoạt động chi có thể làm giảm vĩnh viễn tình trạng co cứng cũng như cái thiện khả năng vận động như ngồi, đứng, đi. Phẫu thuật này thường tiến hành khi trẻ được 2 đến 7 tuổi.
• Đối với trường hợp nặng, tập luyện cho trẻ nhằm mục đích thực hiện được các thao tác quan trọng nhất trong cuộc sống hằng ngày như ăn, mặc, vệ sinh cá nhân. Những trường hợp nhẹ hơn, tập luyện và điưều trị có thể hướng đến mục tiêu cao hơn như giao tiếp, vui chơi, và cả học tập nữa.

• Liệu pháp tế bào gốc là phương pháp điều trị bại não còn rất mới trên thế giới. Tế bào gốc được tách chiết từ máu ngoại vi trong môi trường vô trùng tuyệt đối. Sau đó, được chuyển vào cơ thể bệnh nhân qua tủy sống. Tế bào gốc sẽ theo tuần hoàn của dịch não tủy đi lên não bộ. Tại đây, tế bào gốc giúp tăng sinh mạch máu, hình thành các chất có chức năng kháng viêm, đồng thời kích thích nhưng tế bào gốc thần kinh tại khu vực biệt hóa, tăng sinh. Tế bào gốc được cấy ghép vào cơ thể còn có tác dụng dẫn truyền thần kinh tốt hơn. Từ đó phục hồi vùng não bị tổn thương.

a. Tờ khai thông tin của người khuyết tật theo mẫu quy định của Bộ Lao động – Thương binh và xã hội

b. Bản sao giấy xác nhận khuyết tật

c. Bản sao hộ khẩu

d. Bản sao giấy khai sinh hoặc chứng minh thư

a. Đơn của người nuôi dưỡng, chăm sóc người khuyết tật có xác nhận của xã, phường về việc đủ điều kiện chăm sóc, nuôi dưỡng người khuyết tật.

b. Tờ khai thông tin người nuôi dưỡng, chăm sóc theo mẫu quy định của Bộ LĐ-TBXH

c. Bản sao hộ khẩu và chứng minh thư của nười nhận nuôi dưỡng, chăm sóc

d. Tờ khai thông tin của người khuyết tật theo mẫu quy định của Bộ Lao động – Thương binh và Xã Hội

đ. Bản sao sổ hộ khẩu của người khuyết tật ( nếu có)

e. Giấy xác nhận người khuyết tật

f. Bản sao Quyết định trợ cấp xã hội